Ból jest jedną z najczęstszych dolegliwości, z jaką borykamy sie w dniu codziennym. Nie będzie inaczej także i w sytuacji ekstremalnej, a zważywszy na zupełnie odmienną aktywność, do której ciało nie jest przyzwyczajone, ani pod względem wytrzymałości ani poprawnego wykonywania czynności, będziemy mieli z nim do czynienia znacznie częściej.
Jakkolwiek medycyna zna różnego rodzaju substancje uśmierzające i są one stosunkowo dobrze poznane, część z nich jest reglamentowana i nie jest tak bez powodu. Po pierwsze, niewielu z nas ma przygotowanie w zakresie biologii, fizjologii i medycyny, które pozwoliłoby w sposób względnie pewny zdiagnozować przyczynę bólu - jasne doświadczenie robi robotę, ale nie zastąpi wiedzy, dwa, substancje z tej grupy nieprawidłowo podane (sposób i dawka), mogą powodować trwałe uszkodzenia oragnizmu, a nawet śmierć, trzy, mają charakter substancji uzależniających (uzależnienie może mieć charakter psychiczny i fizyczny), poniekąd związane - stałe zażywanie sposowoduje wzrost tolerancji na substancję, ostatnią sprawą wreszcie, mogą powodować wyniszczenie w organizmie uniemożliwiające wykonywanie powierzonych zadań. Konsekwencji ich pozyskiwania z szarej strefy nawet nie będę omawiał, poprzestanę tylko na tym, że nie wiadomo co jest pozyskane, a nawet jeśli wiadomo to nie znana jest historia (np. przchowywanie)...
***
Ze względu na dużą dostępność i częstość wyboru, bardziej szczegółowo omówione zostaną dwie substancje, to jest ibuprofen oraz paracetamol. Środki te po połączeniu dają zancznie lepszy rezultat, przybliżę więc szczegóły dot. takiego ich wykorzystania.
Ibuprofen
To powszechnie dostępny lek z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), pozwala zredukować bóle i stany zapalne, od bólu głowy poprzez ból zębów, artretyzm, po bóle mięśni, także te związane z przeziębieniem i grypą, redukuje gorączkę i obrzęki. Alternatywny lek to polopiryna/aspiryna=>kwas acetylosalicydowy (przy czym efektywność kwasu w tej samej dawce jest około dwa razy mniejsza)
W przypadku kapsułek rozpadających się w soku żołądkowym i uwalniających roztwór zawierający gotowy do natychmiastowego wchłonięcia ibuprofen maksymalne stężenie we krwi uzyskiwane jest po około 30 minutach po podaniu (ponad 2 razy szybciej niż w przypadku ibuprofenu stosowanego w postaci tabletek powlekanych).
Aby zredukować podrażnienie nie spożywamy go na pusty żołądek.
Dawkowanie (za Bushra, Aslam 2010)
Typ pacjenta Kierunek Dawka
Dorosły Znieczulenie 200-400 mg, na 4-6 godzin
Przeciwzapalny 300 mg, na 6-8 godzin, lub 400-800 mg 3, 4 razy na dobę
Dziecko Gorączka 5-10 mg/kg, co 6 godzin, przy czym max 40 mg/kg na dobę
Przeciwzapalnie 20-40 mg/kg/dobę podzielone na 3-4 dawki
Paracetamol (acetaminofen)
Paracetamol wykazuje działanie bóle głowy, zębów, mięśni, kości i stawów, bolesne miesiączkowanie. Stosowany jest także jako lek przeciwgorączkowy, ale nie przeciwzapalnie bo ma inny mechanizm działania niż ibuprofen. Działa w ośrodkowym układzie nerwowym, przenika przez barierę krew-mózg. Nie jest tak drażniący dla układu pokarmowego jak ibuprfen.
***Bardzo ważne jest aby nie przekraczać zalecanego dawkowania, ponieważ przedawkowanie paracetamolu może spowodować wystąpienie ciężkich działań niepożądanych (w tym uszkodzenie wątroby, niekiedy prowadzące do śmierci).
Dawkowanie:
U dorosłych nie wolno stosować więcej niż 4 g na dobę, a u dzieci 6.–12. roku życia nie więcej niż 2 g na dobę. U dzieci dawkę ustala się w zależności od masy ciała, zgodnie ze wskazaniami producentów poszczególnych preparatów. Nie należy przekraczać dawki 60 mg/kg masy ciała na dobę. Nie należy też stosować paracetamolu częściej niż co 4 godziny i nie więcej niż 4 razy na dobę.
Połączenie ibuprofen+paracetamol
W połączeniu z Paracetamolem rezultat jest synergiczny i daje znacznie lepszy rezultat niż którykolwiek z leków podany osobno porównywalny z małymi dawkami leków opioidowych (por. Beaudoin 2018, Chang i inni 2017). W piśmiennictwie występuje szereg kombinacji propocji, poniżej podaję szczegółowy rozkład (za Derry i inni 2013):
Średni wskaźnik efektywności leku
52% sam ibuprofen 400 mg
69% ibuprofen 200 mg + paracetamol 500 mg,
73% with ibuprofen 400 mg + paracetamol 1000 mg,
średni czas do ponownego podania leku
7,6h ibuprofen 200 + paracetamol 500
8,3h ibuprofen 400 + paracetamol 1000
Szczególną uwagę należy zwrócić aby nie przekroczyć dawek leków.
***