Obserwacja - podstawy - ostatniastacja.pl

Funkcja Informacyjna

- pozyskanie materiału dowodowego, niedostępnego z innych czynności

- pozyskanie wiedzy pozwalającej na:

a/ realizację kolejnych, już zaplanowanych kroków

względem osoby (checkpointy)

b/ użytecznej w dalszym postępowaniu, planach

- namierzenie osób poprzez obserwację:

a/ innych osób z nimi powiązanych

(przykładowo, rodzina, grupa odniesienia)

b/ miejsc aktywności i bytowania

- namierzenie przedmiotów lub potwierdzenie czynności

- sprawdzenie wiarygodności informatorów

- konfrontacja wiedzy pozyskanej z innych źródeł ze stanem faktycznym

Funkcja prewencyjna

- zapobieganie wykonaniu przez jednostkę zamierzonych czynności

Funkcja Wsparcia

- wsparcie innych realizacji

- zebranie materiału, do późniejszego wykorzystania w wywiadach i przesłuchaniach

- ochrona działających na przykryciu oficerów lub źródeł

1. dobrze rozwinięty zmysł obserwacyjny

2. cierpliwość

3. wytrzymałość, umożliwiająca długotrwałą pracę w napięciu

4. przeciętny wzrost i waga

5. brak cech szczególnych lub wyróżniających właściwości zewnętrznych

6. umiejętność wtopienia się w otoczenie

- przejęcie obiektu

- zatrzymanie obiektu

- obiekt podejmuje kontakt

- obiekt wykonuje przekazanie

- obecność kontry / osłony obiektu

- obiekt wykrył obserwację

- ustalone sygnały i hasła

- krótkofalówki i systemy komunikacji

- telefony komórkowe:

a/ ustawienie w trybie wibracyjnym bez dźwięków

b/ wykorzystanie zestawów

c/ dostosowanie głosu podczas przekazywania komunikatu do warunków

- imię, nazwisko pseudonimy osoby ściganej

- charakterystyczne cechy i zachowania, manieryzmy, przyzwyczajenia, garderoba

- możliwość posiadania broni

- nawyki i czynności codzienne

- otoczenie miejsc przebywania (praca, sąsiedztwo, inne)

- pojazdy

- dane kontaktów osoby obserwowanej/ściganej, wszelkie informacje ich dotyczące

- informacje z rozpoznania terenu (opis, układ, praca świateł drogowych, aktywności na danym terenie, osoby

- informacje z innych źródeł

- aktualne i potencjalne obszary aktywności osoby obserwowanej/ściganej

Dziennik zakładany jest po to by utrzymać chronologię ale także by móc powrócić do faktów, które w momencie obserwacji wydawały się nieistotne.

Dziennik należy założyć niezależnie od tego, czy obserwacja realizowana jest lotnie, czy stacjonarnie.

Dziennik winien obejmować aktywności osoby obserwowanej oraz aktywności zespołu obserwującego.

W tym miejscu należy zebrać informacje o:

- opisy osób

- opisy pojazdów

- aktywność i dane w czasie oraz przestrzeni

- właściwości pogodowe

- zdarzenia towarzyszące

- odległości

- inne, uznane za istotne

- rozpoznanie winny wykonać inne osoby niż te, które będą realizować obserwację

(zasada ograniczenia ekspozycji), ktoś mógłby rozpoznać ponowną obecność obcych osób

- powinno dostarczyć informacji o:

- terenie i otoczeniu (budynki, ulice, w tym nazwy, światła uliczne i punkty świetlne, spotykane osoby / profil)

- punktach kontrolnych (miejsce przechwycenia obserwacji, miejsca zmian)

- osłonach (elementach i miejscach pozwalających na długotrwała obserwację)

- punktach krytycznych (które grożą ujawnieniem obserwacji)

- nie ściągająca uwagi odzież

- to co noszą osoby w danym miejscu

- dostosowana do skrytego przenoszenia broni (jeżeli konieczne), ukrywająca instrumentarium

- dodatki do odzieży, takie jak:

- czapka,

- szalik, lub chusta

- okulary,

- dwustronna odzież,

- inne pozwalające na szybką zmianę wyglądu

- wystarczająca ilość gotówki w banknotach i bilonie, na wypadek konieczności zakupu:

- posiłku,

- transportu,

- opłat parkingowych,

- innych wydatków

- aplikacje umożliwiające płatność online i inne

Na miejscu tym nie będą szerzej omówione, ustalenia realizowane są z zespołami BT, które odpowiadają za zabezpiecznie techniczne, mogą obejmować:

- systemy satelitarne, drony, monitoring

- kamery

- lornetki i monokulary

- noktowizja

- urządzenia do nasłuchu zdalnego

- inne

- obserwacja swobodna - wykorzystywana w obserwacji na punktach kontrolnych. Dobrze sprawdza się przy tworzeniu długoterminowych planów obserwacyjnych, gdzie zbierane są informacje o osobie obserwowanej obejmujące powtarzalne elementy, wzorce. W sytuacji gdy obserwowany może spodziewać się obserwacji, pierwszy wybór

- obserwacja ścisła - stałe zaangażowanie zespołu obserwacyjnego, stała kontrola nad obiektem. W sytuacji gdy osoba obserwowana zerwie kontakt, realizowane są plany alternatywne

- kombinacja - obie metody jednocześnie lub naprzemiennie

Trudna do realizacji i w miarę możliwości powinno się jej unikać, nawet gdy prowadzić miałby ją doświadczony wywiadowca. Najczęściej dochodzi do jej użycia w warunkach podyktowanych sytuacją, nagłych, ruch i zatłoczenie dyktują w tej sytuacji odległość pomiędzy śledzącym a osobą obserwowaną. Przebywając po tej samej stronie ulicy lub ciąg komunikacyjnego, śledzący może utrzymywać osobę obserwowaną w polu widzenia. Należy utrzymywać na tyle bliską odległość by możliwym było podjęcie reakcji w sytuacji gdy osoba obserwowana wejdzie do budynku, skręci znikając z pola widzenia lub wykona inny nagły ruch zmieniając kierunek. Na niekorzyść śledzącego działa brak elastyczności, nie ma on możliwości zerwania kontaktu bez ryzyka jego utraty. Najbardziej prawdopodobny błąd, którego należy się wystrzegać to zbyt bliski lub zbyt daleki dystans.

Aby zwiększyć efektywność należy rozważyć wykorzystanie:

- przebywając na tej samej stronie ulicy unikać kontaktu wizualnego (ryzyko wykrycia)

- pozostać z tyłu, w zmiennym dystansie względem osoby obserwowanej. (zwróć uwagę na ilość potencjalnych wyjść, możliwości zmiany kierunku)

- w sytuacji gdy osoba obserwowana zbliża się do rogu, zmienić stronę ulicy, aby mieć lepszą perspektywę

- wykorzystywać drugą stronę ulicy aby zrównać się z obiektem, wyprzedzić go i znów się wycofać

Wykorzystanie diady znakomicie poprawia warunki obserwacji i szanse jej powodzenia. Możliwa jest rotacja osoby śledzącej, co redukuje średni czas ekspozycji i szanse rozpoznania, pozwala to także na skrócenie dystansu. Jednocześnie druga osoba może wspierać i zabezpieczać, co zredukuje ryzyko utraty kontaktu. W standardowym układzie obie osoby sa po tej samej stronie ciągu co osoba obserwowana. W ten sposób, że śledzący jest dość blisko obiektu, wspierający jest za nim w większej odległości. W sytuacji gdy jest niewielu przechodniów, stosuje się wariant, w którym śledzący są po przeciwnych stronach.

Typowy model to AB, kiedy osoba idąca za celem to A, zaś druga osoba to B, mogą zamieniać si pozycjami, także stroną ulicy. Przykładowo, kiedy A+B są po tej samej stronie ulicy, a osoba obserwowana zbliża się do zaułka lub rogu ulic, A zmienia stronę ulicy i później skanalizuje B zmiany zachowania osoby obserwowanej.

Jest najbardziej efektywną metodą i jeżeli tylko są wystarczające zasoby winna stanowić pierwszy wybór. Już wykorzystanie trzech obserwatorów umożliwia realizację różnych scenariuszy, w tym wycofanie jednego lub dwóch śledzących, bez konieczności zatrzymania obserwacji. Osoba obserwowana może być świadoma możliwości obserwacji lub na tyle podejrzliwa by kontrolować otoczenie, podejmując czynności zmierzające do wykrycia obserwacji. Spektrum może być rozległe - od okazjonalnych działań, np. w sytuacji gdy osoba obserwowana wie, że podejmuje aktywność, która może wzbudzić zainteresowanie, po pełną, systematyczną trasę sprawdzeniową. W sytuacji gdy osoba obserwowana nie jest świadoma możliwości obserwacji, wykonuje czynności standardowe, ze wg na ekonomikę pracy możliwe jest wycofanie jednego z obserwatorów.

Ogólnie rzecz biorąc tradycyjną obserwację można podzielić na dwa typy:

- stacjonarną, można też zasadzenie się

- mobilną, lotną, można też śledzenie

Wykorzystywaną kiedy albo obserwowany ma niezbyt ruchliwy tryb życia albo gdy potencjał na zebranie kluczowych informacji jest na miejscu.

Zastosowanie: obserwacja budynków, terenu. Cel zebranie informacji o podejmowanych aktywnościach, identyfikacja osób przebywających w bliskości obiektu. Do jej realizacji wykorzystuje się albo osłony, albo improwizację - np. samochód, van, ciężarówka z naczepą, preferencja na osłony, np. inne budynki dające punkty obserwacyjne etc., parkowany pojazd niesie ryzyko rozpoznania lub aktywności osób trzecich

Kluczowym zagadnieniem, które należy poddać analizie w procesie planowania jest to, czy istnieją w danym obszarze punkty obserwacyjne, które pozwoliłyby na operowanie bez ryzyka wykrycia. Jednocześnie zabezpieczone powinny być drogi wejścia/wyjścia i ewakuacji.

Pozycja powinna umożliwić:

- szczegółowe rozpoznanie otoczenia

- szczegółowe rozpoznanie czynności

- szczegółowe rozpoznanie osób obserwowanych, w tym identyfikacja

- zapewnić osłonę uniemożliwiającą wykrycie przez osoby obserwowane lub trzecie

Po zajęciu pozycji, obserwator lub zespół winien zaniechać wszelkich czynności, które mogłyby ściągnąć na niego uwagę.

W terenach miejskich kiedy obserwacja realizowana jest z budynku lub mieszkania/lokalu, często koniecznym jest jej zalegendowanie. Przez legendę rozumiemy tu prawdopodobne wyjaśnienie obecności, które w sytuacji kontaktu z osobami trzecimi zakryje faktyczny powód obecności.

Jeżeli teren nie dostarcza miejsc, w których można byłoby utworzyć stanowisko obserwacyjne, realizowana jest z pozycji otwartej. W takiej sytuacji zespół, zajmując lokal, odgrywa wcześniej zdefiniowaną rolę, przykładowo:

- ekipa remontująca

- ekipa porządkowa

- zespół dezynsekcyjny / deratyzacyjny

- przeprowadzka

- ciężarówka dostawcy (np. meble)

Alternatywą do powyższego jest wystawienie stanowiska obserwacyjnego. Najczęściej jest to mały bus lub ciężarówka, wyposażona w niezbędny sprzęt. Istotne jest dopasowanie takiego pojazdu do warunków otoczenia, powinien istnieć oczywisty powód, dla którego pojazd stoi w danym miejscu (np. uszkodzenie, dostawa, czynności konserwacyjno-porządkowe).

Zasadniczo są dwa sposoby realizacji:

- piesza

- w pojeździe

Ich dobór uzależniony jest od czynników, najogólniej:

- teren zurbanizowany / poza miejski

- mały dystans / duży dystans.

W każdym z przypadków osoba obserwowana może podjąć aktywności zmierzające do sprawdzenia obserwacji, zgubienia obserwacji. Trzeba mieć na uwadze, że niektóre z tych czynności wykonywane będą przez osobę poza świadomie, jako wynik napięcia psychicznego, a nie rzeczywistego działania zmierzającego do odkrycia obserwacji. Dlatego należy uważać by nie interpretować każdego działania figuranta jako wskazania, że wykrył obserwację. Mając do czynienia z przypadkowym działaniem, śledzący winien zachować większe środki ostrożności, nie jest to wskazanie do zaprzestania obserwacji. Więcej szczegółów w części omawiającej przygotowanie i przeprowadzenie trasy sprawdzeniowej.

Najczęstsze działania wykonywane przez osobę obserwowaną, celem sprawdzenia obserwacji:

- okazjonalne rozglądanie się

- nagłe zatrzymanie i obserwowanie tego co jest z tyłu

- sprawdzanie tyłu patrząc przez ramię

- nagła zmiana kierunku poruszania się

- naprzemienna zmiana tempa poruszania się

- upuszczenie kawałka papieru, np. notatki i obserwowanie czy ktoś ją przejmie

- zatrzymanie celem poprawienia garderoby lub sznurowadeł i kontrola otoczenia

- wykorzystanie przynęty / przedmiot

- zatrzymanie po wejściu za róg

- obserwowanie odbić w witrynach sklepowych lub innych elementach otoczenia

- wejście do budynku i wyjście drugim wyjściem

- wejście do budynku i szybkie ukrycie się

- wejście do środka transportu, pokonanie małej odległości

- wejście do środka transportu i wyjście drugim wyjściem nim ruszy

- opuszczenie środka transportu tuż przed zamknięciem drzwi

- zajęcie taksówki i krótki kurs, np. wokół dzielnicy, grupy budynków

- wejście w boczne uliczki, bramy lub klatki schodowe

- wykorzystanie osób zaprzyjaźnionych lub osób trzecich do sprawdzenia obserwacji

- wejście w tłum

- wykorzystanie przynęty / osoba

- lista nie wyczerpuje sposobów, zależnych od inwencji figuranta