Komunikaty decepcyjne - ostatniastacja.pl

W dobie współczesnego pola walki psychologia odgrywa rolę, wobec której ci, którzy przechodzą obojętnie, narażają się na klęskę. Jest nieodzownym składnikiem planowania i zarządzania konfliktem, szczególnie w sytuacji prowadzenia działań nieliniowych.

Tytułem wyjaśnienia:

konflikt liniowy polega na prowadzeniu walki na określonym, konkretnym terenie, celem zdobycia wskazanych pozycji, zasobów, traktów handlowych, czy zasobów demograficznych lub zniszczenia fizycznego lub neutralizacji sił przeciwnika. W konfliktach takich zwykle można wyraźnie wyodrębnić obszar działań, linię frontu, zaplecze etc. Praca dla sił psychologicznych jest organizowana tutaj w odniesieniu do przygotowania żołnierzy do walki, wpływie na morale jednostek, oraz redukcji efektów, jakie mogą wystąpić w trakcie lub po kontakcie z przeciwnikiem.

Konflikt nieliniowy, w którym walka prowadzona jest nie tylko w terenie, gdzie obszar konfliktu rozciąga się także, czy może przede wszystkim, na przestrzeń informacyjną, którą można podzielić na przestrzeń mentalną (noosferę), oraz cyberprzestrzeń. W ramach wojny nieliniowej można realizować te same cele, jakie pozwala osiągać konflikt liniowy, przy czym koszty i ryzyka generalnie są niższe.

Konflikty nieliniowe ewoluują w kierunku czegoś, co służby izraelskie zdefiniowały jako wojnę dyfuzyjną. Mówimy tu o rozproszeniu konfliktu, tak że pozwala osiągnąć cele polityczne bez użycia sił zbrojnych i bezpośredniego zaangażowania fizycznego. Na konflikt dyfuzyjny składają się wielowymiarowe działania, takie jak aspekty informacyjne, wywiadowcze, a także działalność celowa lub nie celowa osób i środowisk, które nie są wprost prowadzone przez służby, a które jednak realizują konkretne, zgodne z linią przeciwnika, cele są nieświadomymi żołnierzami.

Cele najprościej możemy podzielić na wewnętrzne i zewnętrzne.

Przykładem tego pierwszego może być obniżenie zaufania obywateli danego kraju do instytucji państwowych, dążenie do skłócenia i podzielenia społeczeństwa, które to działania będą powodowały niską efektywność danego państwa.

Przykładem tych drugich jest obniżenie wiarygodności państwa, tak by ośmieszyć dane państwo, zbudować i utrwalić nieprawdziwy jego obraz, a ostatecznie zdestabilizować i doprowadzić do izolacji danego państwa.

Punktem wspólnym powyższych działań jest destrukcyjność i destabilizacja a także wywołanie napięć społecznych.

Działania takie mogą toczyć ze sobą państwa (mamy wtedy do czynienia z węższym pojęciem wojny informacyjnej), organizacje terrorystyczne, ruchy społeczne, ruchy polityczne, korporacje, a także (co wcale nie jest mniej istotne) pojedynczy ludzie, co wyznacza zakres szerszego pojęcia: walki informacyjnej.

Techniki walki mają na celu wywołanie wpływu na przeciwnika, poprzez:

Na polu walki informacyjnej wykorzystuje się różnego rodzaju działania, między innymi opór niekierowany (Amos/Beam). Jest to taki rodzaj strategii działania, w której chodzi o brak wyodrębnionego kierownictwa, którego likwidacja zakłócałaby pracę rezydentury, lub gwałtownie obniżałoby jej efektywność i uwrażliwiało na detekcję - rzecz staje się bardziej jasna gdy pochylimy się nad samym terminem - ang. leaderless resistance).

Koncepcja oporu niekierowanego traktuje całą strukturę społeczną (np. operacyjną, wywiadowczą, państwową) jako jedną materię, sieć wzajemnych powiązań. Do niej wprowadza się coś, co możemy określić, jako organizację bez organizacji. W ten sposób, znajdują się w niej, w różnych miejscach ludzie-latarnie, propagatorzy danej idei, nie podlegający wprost kierownictwu ale ukierunkowani, bardzo często nie mający wiedzy o sobie nawzajem (tak by nie mieli świadomości o ośrodkach dyspozycyjnych). Pojedyncze, osoby mogą w cyberprzestrzeni uzyskać wpływ, którego siła jest porównywalna z siłą zinstytucjonalizowanych źródeł informacji (przeciwników), zaś koszty utrzymania takiego ogniwa są niewspółmiernie niższe (A. Dugin).

Czy nasz kraj jest obiektem takich działań?

Odpowiem trochę przewrotnie, każdy kraj podobnie jak każdy człowiek ma swój zbiór parametrów, cech, składających się na jego profil, charakter (zachęcam do zapoznania się z koncepcją Hofstede’a oraz Shermera). Polacy przy szeregu właściwości pozytywnych są dość emocjonalni a przy tym wrażliwi i kłótliwi. Labilność emocjonalna, pod warunkiem rozpoznania jej rytmu, ułatwia wywieranie wpływu na świadomość. No ale czy ktoś mógłby chcieć to wykorzystać? Jak przypuszczam, cała rzeczywistość naszego kraju jest polem nieustającego konfliktu informacyjnego…

W teorii walki informacyjnej działanie prowadzące do wytworzenia w umyśle odbiorcy obrazu zgodnego z tym, co chce uzyskać przeciwnik nazywane jest ideą kształtowanego odbioru.

Jedną z podstawowych technik kształtowania obszaru informacyjnego jest decepcja.

Decepcja nie jest zwykłym oszukiwaniem, czy kłamstwem, jest czymś co wywodzi się z tego samego źródła (fałsz), jednak ma zupełnie inne przeznaczenie i opiera się na innym mechanizmie. Z tego względu, w mojej ocenie, termin nie powinien być tłumaczny, a zdefiniowany i po prostu używany.

Decepcja zatem, to jest celowe, czyli mające doprowadzić do konkretnego celu, doprowadzenie obiektu do błędu, gdzie zasadnicze mechanizmy tego błędu opierają się na wykorzystaniu schematów poznawczych, emocji i dyspozycji przeciwnika, a nie podanego mu wprst komunikatu.Generalnie może przyjmować dwie formy:

    a/ doprowadzenie do rozmycia, rozproszenia informacji prawdziwej, ostatecznie do jej wygaszenia, tak by zabrać ją z pola percepcji (spostrzegania) odbiorców

    b/ doprowadzenie do wykreowania nowej, zgodnej z celem/zadaniem, treści, którą odbiorcy będą traktowali jako swoją

Punktem wyjścia do prowadzonych na szeroką skalę oddziaływań, mających za zadanie zmianę zachowań, postaw i przekonań obiektu poddanego oddziaływaniom są trzy filary:

    - Wywiad osobowy / agenturalny

    - Wpływ strategiczny / odbiór kształtowany

    - Zakłócenie przepływu

Realizowane działania wymagają doświadczenia, szerokiej wiedzy i zdolności syntetycznych, przeprowadzane są na styku różnych dyscyplin wiedzy.

W tym celu grupa zadaniowa powinna możliwie najskuteczniej poruszać się w chmurach pojęć, czuć je, jednocześnie zachowując świadomość, że różne dyscypliny na to samo zagadnienie mogą rzucić różne światło. Nie będziemy tego tutaj szeroko omawiać, na potrzeby wpisu przywołam przykład religii, która ujmowana przez pryzmat różnych dyscyplin może być różnie wyjaśniana i projektowana, co mam nadzieję sami czujecie.

Żyjemy w otoczeniu, którego złożoność nie tylko zależy od zagadnienia, ale także ma kierunek wzrastający. Innymi słowy każdego dnia dostarczane jest nam zbyt wiele informacji, by standardowo móc je przetworzyć.

Z tego względu, schemat dla specyficznego zadania: bardzo konkretnego podania i zaszczepienia danej treści może być znacznie bardziej złożony. Jest to także powód, dla którego raz jeszcze podkreślmy, wszelkie działania powinny być kierunkowane i ograniczane jedynie do tego co jest niezbędne w realizacji konkretnego celu, zadania.

Efektywność prowadzonych działań uzależniona jest od przepływu informacji i prawidłowej koordynacji następujących elementów w zespole przygotowującym operację:

- jakości nasłuchu elektronicznego i rozpoznania elektromagnetycznego (РЭР/SIGINT), na który składać się będzie zarówno przechwyt aktywności celem określenia źródeł telekomunikacyjnych, jak i w zakresie wykrywania i analizy sygnałów nie telekomunikacyjnych, w tym agregaty przekazywanych treści – jest to temat bardzo szeroki, zasługujący na odrębny wpis,

- umiejętności wykonawczych - rozumianych jako funkcja wiedzy, umiejętności i doświadczeń operatorów oraz ich dostępności

- systemu - chodzi o efektywność organizacyjną, zarówno na poziomie narzędzi, jak i procedur działania

- maskowanie klasyczne - kiedy staramy się rozmyć w tle – kiedy np. dziennikarz zwróci uwagę na sprawki polityka, ten zaś unosząc się oburzeniem obiecuje skierować sprawę do sądu, co czyni, później trzeba się rozmyć, dopilnować by wyrok, przyznający rację dziennikarzowi nie wypłynął, zakamuflować

- przebranie za coś obojętnego, pozbawionego znaczenia – kiedy nie komentuje się tego, czy z czymś się ma do czynienia, czy nie ma do czynienia, nawet gdy oczywistość korzyści jest niezaprzeczalna

- zamęt – kiedy ktoś wypowiada się z mównicy na istotny temat, na tyle precyzyjnie, że mogłoby to kogoś innego interesować, w związku z czym w bliskiej przestrzeni dochodzi np. do szarpaniny, zamieszania, które skupia uwagę odbiorców, zakrywając temat

- udawanie czegoś niegroźnego lub odwrotnie – kiedy jakaś grupa społeczna, nacja lub państwo, stara się zasugerować innym, że ma większy wpływ (albo że jest ważniejsze dla obiektu, na który chce wpłynąć) niż w rzeczywistości ma (niż w rzeczywistości jest)

- znajdowanie niestandardowych zastosowań – jak podanie substancji, która spowoduje dziwaczne zachowanie osób publicznych, sugerujące niestabilność umysłową (a tym samym podważanie podawanych przez osobę treści)

- stosowanie zanęt, wabików – za którymi pójdą ludzie ignorując rzeczywiście ważne zagadnienia (przykładem może być kobieta spożywająca w pracy posiłek, z czego ukręcona była afera, gdy tymczasem dyskutowane ważniejsze tematy – i nie chodzi tutaj o lasy)

Podstawowy model budowania decepcji składa się z następujących elementów:

Organizacje lub jednostki mogą wykorzystać rozpoznane prawa biologiczne i psychologiczne już na poziomie planowania działań decepcyjnych, do każdego etapu dostosowując odpowiednie metody:

W skrypcie ACAA, poświęconemu zagadnieniom decepcji wyodrębniono 10 przyczynków sprzyjających uzyskaniu wpływu:

    1/ Aspekt czasu

    2/ Aspekt decepcji

    3/ Aspekt nieszczerości

    4/ Instynkt stadny

    5/ Aspekt zwięzłości i logiki

    6/ Reguła wzajemności

    7/ Aspekt potrzeby i chciwości

    8/ Uzasadnienie społeczne / reguła autorytetu

    9/ Reguła rozproszenia

    10/ Pochlebstwo

Każda z tych reguł może być wykorzystana w budowaniu przekazów, szczególnie na poziomie mediów społecznościach i dzięki nim wzmocniona:

Aby określić z kim będziemy mieli do czynienia wykorzystuje się profilowanie. Nie jest to wiedza tajemna i oparta jest na sprawdzonej już kilkadziesiąt lat temu, później zaś rozwijanej teorii Big 5 (Costa i McCrae), między innymi na podstawie której stworzony został model OCEAN. Upraszczając analizujemy obiekt (lub społeczność, por. też Hofstede), w oparciu o konkretne cechy:

O - openness – otwartość na doświadczanie

Opisuje się ją jako głębię i złożoność życia umysłowego osoby (John i Srivastava 1999), także jako inteligencję i zdolność do wyobrażeń. Jest to gotowość do próbowania nowych rzeczy i zdolność do niestandardowego myślenia.

Odwrotnie, osoby z niskim wskaźnikiem przedkładają sprawdzone rozwiązania nad różnorodność, preferując mniej abstrakcyjne otoczenie i zadania.

Zbiór cech związanych z parametrem otwartości obejmuje:

Obdarzony wyobraźnią, przenikliwa i złożona osobowość, różnorodność zainteresowań, oryginalność, śmiałość, otwartość na zmiany, spryt, kreatywność, ciekawość, spostrzegawczość, inteligencja, złożoność i głębokość świadomości

C - Contentiousness – Sumienność i opanowanie

Jest to zdolność do opanowania impulsów i działanie zgodne z regułami społecznymi, zbiór zachowania wspierające realizację postawionego celu. Osoby z wysokim wskaźnikiem sumienności, potrafią wykorzystać swoją zdolność do odroczenia gratyfikacji, pracować w obrębie zadanych reguł oraz efektywnie planować.

Jednocześnie sprawdzają się w szkole, celując w role związane z przywództwem, z dużą dozą determinacji realizując postawione przed sobą cele.

Odwrotnie osoby z niskim C, odkładają rzeczy na później, są niestabilne, porywcze i impulsywne (Lebowitz)

Zbiór cech związanych z parametrem sumienności i opanowania obejmuje:

Pewność, Ambicja, dokładność, zdyscyplinowanie, przewidywalność, sterowność, niezawodność, pomysłowość, pracowitość, energiczność, wytrwałość, zdolność do planowania i realizacji

E - Extraversion - ekstrawersja

Jest to zmienna wyznaczająca płynne spektrum od introwersji po ekstrawersję. Określa w jaki sposób osoba wykorzystuje swoją energię i jakie interakcje zachodzą między nią a innymi osobami. Przykładowo, introwertyk ładuje się gdy jest sam, podczas gdy ekstrawertyk kiedy przebywa z innymi ludźmi.

Ludzie z wysokim poziomem ekstrawersji szukają wręcz szansy do kontaktów społecznych, gdzie mogli by być „dusza towarzystwa”. Dobrze czują się z innymi, przedkładają działanie nad analizę i kontemplację.

Odwrotnie osoby z introwertyczne, są raczej wyciszone, skupione, wycofane, skłonne do przemyśleń i analizy.

Zbiór cech związanych z parametrem ekstrawersji obejmuje:

towarzyski, asertywność, energiczność, gadatliwość, skłonność do wyrażania się, lubiący zabawę, zaangażowany, przyjacielski, pewny siebie

A - Agreeableness - Ugodowość

Wskaźnik pokazuje, jak dobrze sobie radzi osoba w otoczeniu innych osób. W odróżnieniu od ekstrawersji, gdzie chodziło raczej o to skąd osoba czerpie energię, w ugodowości (antagonizmie) chodzi o to jakie, na poziomie ogólnym, zachodzą interakcje między osobą a jej otoczeniem.

Ludzie z dużym wskaźnikiem ugodowości, są lubiane, szanowane a jednocześnie wrażliwe na potrzeby innych. Raczej nie miewają wrogów, są sympatyczni i oddani tym których uważają za przyjaciół i tym, których kochają, otwarci na pomoc nieznajomym.

Osoby na drugim krańcu, to raczej antagoniści, którym nie powinno się ufać. Mają skłonność do bezczelności, konfliktowości. Zachowują się sarkastycznie, odnoszą do innych z wyższością. Są agresywni i często okrutni. Mimo, że cecha może być tłumiona i poddana kontroli, osoby te raczej nie pozostawiają po sobie ciepłych wspomnień.

Zbiór cech związanych z parametrem ugodowości obejmuje:

altruizm, zaufanie, uprzejmość, pokora, cierpliwość, umiarkowanie, taktowność, skromność, uprzejmość, lojalność, nie są samolubni, pomocność, wrażliwość, sympatyczność, wesołość, potrafiący się zachować

N - Neuroticism - neurotyzm

Jest cechą odzwierciedlającą przystosowanie emocjonalne versus emocjonalne niezrównoważenie; skłonność do przeżywania negatywnych emocji (strachu, zmieszania, gniewu, poczucia winy) oraz podatność na stres psychologiczny. Odnosi się do poczucia pewności siebie i poczucia komfortu bycia tym, kim się jest.

Wysoki poziom tej cechy sprowadza się do napiećia, smutku, zamartwiania, i poczucia niskiej wartości. Osoby takie łatwo wyprowadzić z równowagi, rozdrażnić, mimo że są świadomi siebie, nie mają poczucia pewności ani wobec siebie ani wobec innych, bardzo duża skłonność do kontrolowania siebie i innych.

Zbiór cech związanych z parametrem neurotyczności obejmuje:

dziwaczność, pesymizm, zmienność nastrojów, rozdrażnienie, skłonność do irytacji, zalęknienie, nerwowość, niepokój, nieśmiałość, ostrożność, krytyczni wobec siebie (wprost) i wobec innych (nie wprost), niepewni siebie, niestabilni, nadwrażliwość

Poniższa rycina (przygotowana na podst. editions.lib.umn.edu) może stanowić podsumowanie powyższych informacji:

W tym celu wykorzystywane są zachowania innych ludzi, które w rzeczywistości wirtualnej mogą osiągnąć wymiar wręcz monstrualny.

Szczególnie nalezy zwrócić uwagę na:

Ludzie podczas interakcji społecznych kopiują tych, z którymi się kontaktują - tym chętniej im większy afekt mają wobec owych osób: (lubienie, podziw, zazdrość). Odzwierciedlenie przejawi się poprzez:

    - mowa ciała

    - lapsusy językowe

    - podobne wyrażenia

    - mimika i gesty

    - ruchy oczu

    - emocje

Skierowanie słów, wzorców zachowania, i postaci w kierunku osoby do której ma dotrzeć przekaz

- mówi się mają się ku sobie - ludzie którzy są sobą zainteresowani zbliżają się do siebie także w wymiarze fizycznym

- reakcje są uzależnione od poziomu empatii i zgodności osobowościowej

- w tym zakresie bardzo ważny jest aspekt ryzyka jakie niesie za sobą przesadna koncentracja na drugiej osobie, co może ją przestraszyć, zniechęcić lub zaniepokoić

Przyswojenie i adaptacja specyficznych, właściwych zespołów zachowań i wykorzystanie ich do realizacji własnego celu. Przykładem może być chętne sięganie po symbole antyczne i germańskie przez jednego kaprala i malarza za razem, acz z wąsem.

I to by było tyle na dziś. Zachęcam by przez pryzmat powyższych tez spojrzeć na podawane treści, ich nadawców, powtarzalność. Czy tworzy się z tego jakiś wzór, a może zauważalna jest gdzieś niekonsekwencja, co nie pasuje? Przykład takiego spojrzenia na komunikaty medialne starałem się zamieścić w końcówce artykułu Bright man.

Bądźcie czujni Bracia i Siostry, pozdrawiam i na nasłuchu…

Pan Szary