Obserwacja - rozszerzenie - ostatniastacja.pl

Przejdź do treści

Menu główne:

Varia
Obserwacja – rozszerzenie
(2022.05.1.)
1. Wprowadzenie

Obecnie znaleźć można masę informacji o neutralizacji nadzoru elektronicznego. Serwisy zajmujące się cyberbezpieczeństwem dość regularnie publikują informacje o udaremnionych incydentach i wykorzystanych podatnościach. Jednocześnie, zagadnienie nadzoru fizycznego ma znacznie skromniejszą reprezentację.

Niniejszy wpis, ma na celu dostarczenie podstawowych informacji dotyczących:
    a/ prowadzonego nadzoru/obserwacji
    b/ przeciwdziałania prowadzonemu nadzorowi, kontrobserwacji.

Zagadnienia zostaną przedstawione łącznie, jest tak dlatego, że przenikają się i nie jest możliwe prowadzenie skutecznej przeciwobserwacji bez wiedzy o realizacji nadzoru i bez działań obserwacyjnych.

Z tego względu Czytelnik może odnieść też wrażenie, że część informacji się powtarza – po części to prawda, jednak Czytelnik uważny, z łatwością dostrzeże, że powtórzenia różni perspektywa.
2. Zarys pojęcia

Nadzór – nadzór jest szerszym pojęciem, obserwacja jest jego elementem, wpis ograniczony będzie do zagadnienia obserwacji. Jest to planowa działalność polegająca na monitorowaniu zachowań obiektu/figuranta, jego aktywności, powtarzalnych wzorów zachowań.

Celem tego działania jest zebranie danych dotyczących obiektów fizycznych lub osób, które umożliwią realizację innych zadań. Planowane dalej czynności wpływają na zakres realizowanych działań (np. jeżeli zamiarem jest uprowadzenie celu, wystarczające będzie rozpoznanie jego możliwości oporu i określenie wzorca aktywności i tras, którymi się porusza, jeżeli zamiarem jest nacisk, konieczne jest zebranie kompromatów).

Zanim więc przejdziemy do odpowiedzi na pytanie jak? Skupmy się na przyczynach, na nie składa się osoba (czyli kto to robi?) oraz cel (co chce uzyskać?).

Przykładowe cele to:

- przygotowanie gruntu pod przestępstwo, stalking, infiltracja, kradzież, zastraszenie, napaść, uprowadzenie, zabójstwo
- monitorowanie aktywności obiektu / figuranta, celem kontroli i zebrania kompromatów
- monitorowanie aktywności obiektu / figuranta, celem wykrycia podatności lub udaremnienia prowadzonych działań wymierzonych przeciwko ochranianemu obiektowi
- aresztowanie
- zabranie informacji do przygotowania planu ochrony

Przykładowe podmioty zainteresowane wprowadzeniem nadzoru:

- lokalna społeczność
- prywatni zleceniobiorcy
- świat przestępczy
- terroryści
- władze (i służby) kraju w którym prowadzona jest aktywność
- władze (i służby) kraju innego niż ten w którym prowadzona jest aktywność
- osoby i podmioty świadczące usługę ochrony

Cel obserwacji możemy podzielić na:

a/  pasywny/przedoperacyjny - ogranicza się do zebrania danych, które będą wykorzystane w późniejszym, oddalonym w czasie, etapie działań.

b/  aktywny/operacyjny – gdzie dane zbierane są po to aby wykorzystać je w bezpośredniej bliskości czasowej, wykonując działanie wobec figuranta.

W przypadku, gdy celem operacyjnym jest wrogie działanie, atak ma miejsce, po mniej lub bardziej rozbudowanych czynnościach przygotowawczych, w końcowym etapie fazy realizacji.

Głównym zadaniem, jakie stoi przed figurantem, który jest już świadomy obserwacji, jest określenie czy obserwacja, którą wykrył ma charakter przedoperacyjny, czy poprzedzający bliski atak, zerwanie kontaktu znajduje się dalej w hierarchii wag.

***Niezależnie od odpowiedzi na powyższe, na każdym z etapów swojego działania obserwowany powinien mieć zaplanowane to jak sam zareaguje, jak będzie przeciwdziałał – zostanie to omówione dalej.

Nadzór realizowany jest w oparciu o technikę i procedury. Techniki najprościej można podzielić na:

- obserwację osobową – realizowaną pieszo lub w pojazdach
- nadzór elektroniczny – to monitorowanie sieci i urządzeń telekomunikacyjnych ***tutaj uwaga telefon, czy komputer nie jest obiektem – nie wolno łączyć tych pojęć
- nadzór techniczny – (pluskwy, urządzenia nasłuchowe, kamery wideo, rekordery tablic, wariometry itp.)

Sposób prowadzenia czynności obejmuje:

- obserwację ze stałego punktu
- obserwację dynamiczną (piesza lub z wykorzystaniem pojazdów) pojedynczą
- obserwację dynamiczną (piesza lub z wykorzystaniem pojazdów) mnogą

*** uwaga obserwacja dynamiczna może przyjmować formę klasyczną lub dzieloną. Klasyczna polega na podążaniu za figurantem na całej długości trasy, dzielona, na różnych odcinkach prowadzona jest przez różne osoby.

- mieszane operacje nadzoru

Sposób prowadzenia czynności szanse i ograniczenia:

Typ obserwacjiSzanseOgraniczenia
Obserwacja statyczna
przy prawidłowym doborze punktu i zabezpieczeniu bardzo trudna do wykrycia
 
relatywnie niski koszt osobowy
kontrolą objęty jest niewielki teren

nie ma możliwości podążania za figurantem,

konieczność ustalenia precyzyjnego i powtarzalnego harmonogramu bytowania figuranta

powyższe składa się na ograniczoną efektywność.

w przypadku konieczności zabezpieczenia kilku lokalizacji jej koszty i trudność rosną proporcjonalnie
Obserwacja dynamiczna mnoga
wykorzystanie kilku operatorów, pieszych lub w pojazdach redukuje ryzyko dekonspiracji – trudna do wykrycia
wymaga planowania,

wymaga kontroli operacyjnej (np. uniemożliwienie powtórnej ekspozycji obserwatorów),
wymaga wyszkolenia

jest kosztowna
Obserwacja dynamiczna  pojedyncza i klasyczna
niski koszt

 możliwość realizacji ad hoc
wymusza na obserwatorze ekspozycję,
wymusza odzwierciedlenie ruchów figuranta
 
duże ryzyko dekonspiracji
Obserwacja dynamiczna pojedyncza i dzielona
mimo wszystko wciąż tanie rozwiązanie (kilka osób),
 
małym kosztem znacznie redukuje ryzyko wykrycia
wymaga wcześniejszego rozpoznania umożliwiającego określenie przewidywalnego wzoru zachowania figuranta,

wymaga wcześniejszego rozpoznania terenu

wymaga długiego czasu (dla prawidłowych interwałów liczonego w tygodniach)
Operacje mieszane***
 
przy prawidłowej realizacji najtrudniejsze do wykrycia a zarazem najbardziej efektywne
konieczność zaangażowania dużych środków (zasoby ludzkie i koszt)
*** Operacje mieszane mogą obejmować kombinację zamkniętą w dwóch wymiarach:

- kontinuum skryte – jawne // kombinowane
- kontinuum statyczne – dynamiczne // kombinowane

Operacje realizowane w sposób skryty planowane są tak aby nie wpłynąć na zachowanie figuranta.

Operacje realizowane w sposób jawny planowane są tak aby wpłynąć na zachowanie figuranta, np. poprzez zastraszenie.

Operacje kombinowane skryte / jawne – planowane są tak aby wpłynąć na zachowanie figuranta, co uzyskuje się np. poprzez maskowanie skrytych działań jawnymi, z których figurant miałby się „zerwać”, co w konsekwencji może doprowadzić do fałszywych założeń i fałszywej oceny sytuacji przez figuranta (dążenie do zredukowania napięcia, uprzedzenia wynikające np. z aroganckiej postawy, skutkujące przekonaniem, że się uwolnił)

Uwaga:
Wskazany wyżej podział, różne tryby prowadzenia obserwacji, wykorzystane strategie omówione są wyłącznie w celu ułatwienia zrozumienia tematu. Ich wydzielenie ma charakter sztuczny. W rzeczywistości najczęściej tryb prowadzenia nadzoru jest płynny i uzależniony od możliwości obserwatora, figuranta i zmieniającej się sytuacji.
3. Rozpoznanie

Aby rozpoznać i przeciwdziałać prowadzonym czynnościom nadzoru trzeba zdawać sobie z nich sprawę. To truizm, ale tak jest i nie ma innej opcji - najprościej, trzeba wiedzieć, że trzeba patrzeć i mieć oczy, które nie tylko patrzą, ale także widzą.

Nadzór wymaga od potencjalnego przeciwnika aby wypracował sobie możliwość obserwacji aktywności obiektu/figuranta. Powyższe wymusza ograniczony zakres, w jakim można bezpiecznie prowadzić obserwację. Konsekwencją tego jest fakt, iż aby skutecznie przeciwdziałać obserwacji, należy zacząć myśleć jak osoba, która miałaby przed sobą tego typu zadanie!

* Co konkretnie byś zrobił, aby skutecznie obserwować taki obiekt jak ty?
* Kiedy, skąd, w jakich okolicznościach i jak byś to przeprowadził?
* Co konkretnie w zachowaniach i aktywnościach obiektu / figuranta, przeciw któremu byś działał ułatwiałoby ci zadanie? itp.

Cel podstawowy, jakim jest określenie czy jest się pod obserwacją, wymaga zastosowania konkretnych, wcześniej zaplanowanych działań. Na bazie danych jakich one dostarczą, określimy, jak już wspomniano, czy mamy do czynienia z obserwacją przedoperacyjną, czy należy spodziewać się ataku – w zależności od tego, co rozpoznamy dobieramy sposób działania.

Jak patrzeć aby widzieć – usystematyzowanie

Uwaga – podane niżej informacje obejmują zarówno perspektywę podmiotu prowadzącego obserwację, jak i figuranta, który przed nią się broni.

1/ określenie punktu odniesienia:

a/ kontekstu otoczenia – co standardowo dzieje się w otoczeniu obiektu/figuranta, jakie interakcje zachodzą, jakie są ryzyka itp. – np. jak zachowują się inni ludzie, jak na niego reagują, jakie reguły panują w danym miejscu, jakie stwarza to możliwości

b/ kontekstu zachowań obiektu/figuranta - chodzi o bazę, o określenie i zrozumienia tego, co wchodzi w zakres standardowego działania obiektu/figuranta, jak ta konkretna osoba w tym konkretnym otoczeniu standardowo się zachowuje

Trzeba mieć świadomość, że tego typu rozpoznanie jakie robi zespół obserwacyjny (i to zarówno zespoły działające przeciwko figurantowi, jak i te zajmujące się jego ochroną)powinien wykonać także chcący zadbać o swoje bezpieczeństwo figurant – inaczej kładą jednak akcenty:

- nadzór wrogi szuka informacji o otoczeniu by w nie się wtopić, o wzorcach zachowań, aby je wykorzystać (informacyjnie lub fizycznie)

- nadzór ochraniający szuka informacji o otoczeniu aby wychwycić anomalie, podmioty odzwierciedlające zachowanie ochranianego, zebrać informacje o powtarzających się podmiotach etc.

- figurant szuka informacji aby określić bazę, to co jest normą, dzięki czemu może wychwycić wszelkie obce alarmujące elementy. Rozpoznaje powtarzalne wzorce swoich zachowań po to by być ich świadomym i świadomie na nie wpływać.

2/ Identyfikacja i katalog anomalii

Mając określony kontekst, wynikający z warunków otoczenia, oraz standardowych reakcji i aktywności figuranta, określa się co stanowi anomalie. Informacje te powinny być zebrane w formie raportu, do którego można wrócić. Niestandardowe rzeczy które dziś możemy pominąć lub zignorować, mogą okazać się kluczowym elementem pozwalającym połączyć figuranta z poszukiwaną aktywnością.

Z perspektywy figuranta: wroga obserwacja jest przeciwnikiem, jest obiektem podlegającym rozpracowaniu – zaznaczam to w tym miejscu, gdyż to właśnie robienie notatek może wydawać się działaniem nadmiarowym – benefity są jednak te same, to procentuje.

Uwaga 1: wszelkie zapisy i notatki robić należy poza obszarem działania, tak aby osoby trzecie nie miały możliwości zauważenia tego typu działania.

Uwaga 2: za anomalię przyjmujemy także korelację, czyli współwystępowanie zjawisk i zachowań. Np. przed twoim domem stoi auto, rusza akurat gdy wychodzisz, osoba kiedy na nią patrzysz odwraca się, ktoś inny kiedy go mijasz podnosi telefon by zadzwonić (zasłonić twarz) itp.

3/ Redukowanie prawdopodobieństwa przypadku

Zwykle sprawdza się reguła: jeden przypadek to przypadek, dwa przypadki to alarm, trzy przypadki nie są przypadkiem tylko prawidłowością operacyjną. (wariantem są 3 niestandardowe zdarzenia, lub 3 powtarzające się zdarzenia – przy czym pamiętamy, już to drugie jest lampką alarmową).

Najogólniej:
- czy jeśli coś ma miejsce w danej przestrzeni i z danymi aktorami, może być przypadkowe?
- czy te osoby wyglądają na tutejszych?
- czy zwracają uwagę na otoczenie?
- czy zostałeś dostrzeżony?
- jak się zachowują?

Bardzo ważna role odgrywają tu dwie zasady:

- reguła zbieżności czasu i zbieżności odległości
- reguła domniemania winy – dopóki nie udowodnisz że coś jest przypadkiem, jest obserwacją.

4/ Informowanie osób trzecich (lub instytucji trzecich)

Niezależnie czy pracujemy sami, czy dla organizacji – wykonane działania powinny wygenerować oficjalną pełną notatkę/raport (w odróżnieniu od notatek operacyjnych), która zostanie przekazana (repozytorium). Tego typu dokument pozwala monitorować wzorce, które w przeciwnym wypadku mogłyby zniknąć z pola uwagi, lub wręcz zostać zapomniane. Jest to szczególnie ważne, jeśli pracuje się w zespole.

Przykład:

Obserwacja zauważyła nietypowe zachowanie figuranta, w danym obszarze, lub w ogóle jego obecność w tym miejscu – ta informacja znajduje się w raporcie (np. wpis do książki aktywności) – (to może mieć niebagatelne znaczenie w reżimie kontrwywiadowczym państw, kiedy nawet zwykłe służby policyjne mogą raportować obecność rejestracji dyplomatycznych lub charakterystycznych obcokrajowców w określonych miejscach, a dane te udostępnione byłyby analitykom) – Inny zespół lub osoba, zauważa podobną anomalię – zestawienie prawidłowości może wskazywać na podatność, a mogłoby do tego nie dojść gdyby nie był zapewniony z jednej strony obieg informacji, z drugiej zaś odpowiednia ich szczegółowość.

Uwaga: Kluczowym elementem efektywnego prowadzenia obserwacji, poza świadomością sytuacyjną (opisaną w innym miejscu), jest opanowanie tworzenia, zapamiętywania i przekazywania sugestywnych i precyzyjnych informacji dot. tego, co jest obserwowane.

Różnice: klasyczny opis poszukiwanego vs opis operacyjny
- mężczyzna
- rasa kaukaska
- wiek 30-40 lat
- wzrost 185 cm
- masa 90 kg
- brak zarostu
- twarz owalna
- łysy
- koszulka sportowa
- szare spodnie sportowe
- ciemne buty sportowe
- ostatnio widziany na przystanku Pavica/Tremelego

- opis klasyczny (ten z lewej), a ponad to:
 
- buty czarne, sznurówki czerwone (buty najrzadziej są podmieniane, stąd ważne by zapamiętać)
- spodnie jasne w typie kamuflażu urban, plamy w kształcie czaszek
- koszulka typu tank, biała, trzy pasy adidas
- srebrny diver na bransolecie, ręka lewa
- czarny sportowy plecak, około 30 litrów (charakterystyczny, rzucający się w oczy element)
- porusza się nieco nerowowo, idąc wychyla się na boki (mowę ciała można opisać szerzej)
- czarne urządzenie, do którego podłączone są czarne słuchawki
- wygląda jak Vin Diesel (cztery słowa warte setkę słów - a poważniej, odwołanie się do dostępnych heurystyk i reprezentacji poznawczych sprzyja czytelności komunikatu, zdolności do zapamiętania i przywoływania)
Przykład zbierający punkty 1-4:

Mamy stację benzynową, obserwowany figurant na niej tankuje. 2 marca zalał paliwo, wszedł -do sklepu opłacił paliwo, zakupił kanapkę, po czym wyszedł ze sklepu, kanapkę odłożył nie jedząc na siedzenie w samochodzie, przejechał na oddalone o 15 metrów miejsce parkingowe, po czym oddalił się w kierunku krzaków, zachowanie sugerowało, że celem było oddanie moczu – w tym samym czasie toaleta na stacji nie była zajęta. Na stacji przebywał mężczyzna (dokładny opis), który po wyjściu figuranta wykonał telefon.

Dwa miesiące później inny zespół prowadził obserwację, ponownie zauważono na stacji mężczyznę, który tym razem po zajęciu miejsca w samochodzie przez figuranta, wysłał sms, ponownie figurant wykazał aktywność w krzakach w pobliżu opisanego już miejsca parkingowego.

W wyniku tych informacji, w pobliżu krzaków zamieszczona została fotopułapka, zabezpieczono także gotowość dodatkowego zespołu obserwacyjnego przeznaczonego do kontroli „mężczyzny z telefonem”.

Niecałe dwa miesiące później fotopułapka pozwoliła udokumentować obsługującego martwą skrzynkę, mężczyzna z telefonem okazał się pracownikiem jednej z firm budowlanych, obsługujących remont i rewitalizację pewnej instytucji. Odłożenie kanapki było sygnałem potwierdzającym, że kontener będzie ładowany.

5/ Instynkt

Każdy atak poprzedza zamiar, ten zamiar ma swoje odzwierciedlenie w reakcjach agresora, zarówno na poziomie fizjologicznym (np. adrenalina, podniecenie, pocieranie palców, usztywnienie, „tunelowanie”), jak i na poziomie behawioru – ruchy, spojrzenie, postawa, w przypadku grup zachowanie grupowe – np. nieuzasadnione rozdzielenie się grupy, zajmowanie konkretnych pozycji. Atak zwykle jest zapowiadany, zwykle czujemy w kościach, że coś jest nie tak – jeśli nauczymy się nie ignorować tego wrażenia, może okazać się bardzo pomocne.

Nauczenie się nie ignorowania swojego przeczucia jest bardzo ważne, jednocześnie należy zachować czujność, aby nie popaść w paranoję i nie widzieć duchów na każdym rogu – to trzeba wypraktykować.
4. Wykrywanie obserwacji

Najprościej, aby wykryć obserwację, trzeba robić to samo co się robi aby wykonać obserwację, tylko z innym podejściem.

Podstawowe elementy indywidualnych działań przeciwobserwacyjnych:

- rozpoznanie podstawowego wzorca otoczenia – świadome rozpoznanie tego co stanowi normę na danym terenie, co jest tutaj przewidywalne. Poruszając się w danym terenie regularnie masz przewagę rozpoznania, stale powinieneś też aktualizować swoją wiedzę o tym, co się zmienia w otoczeniu.

- analiza dróg – każdą drogę którą poruszamy się stale należy poddać ocenie pod kątem podatności (na które jesteś narażony) i możliwości (jakie mają przeciwnicy). Czy występują tu wąskie gardła – miejsca, które wymuszają znaczne spowolnienie lub wręcz zatrzymanie. Idealne wąskie gardło umożliwia napastnikowi oczekiwanie a ofiarę. Punkty obserwacyjne umożliwiające przeciwnikowi kontrolę (często są one wyżej, warto pamiętać że większość osób przemieszczając się nie kontroluje tego co jest ponad nimi, nie patrzą w górę), najczęściej napastnicy wybierają wąskie gardła blisko domu lub blisko codziennego celu figuranta – w miejscach takich jak to, ludzie wykazują naturalną skłonność do rozluźnienia

- utrzymanie świadomości sytuacyjnej – świadomość sytuacyjna to nie czynność, to bardziej sposób myślenia lub postawa wobec rzeczywistości – więcej znajdziesz tutaj. Nie jest możliwe stale przebywać w stanie żółtym, dlatego należy mieć rozeznanie w obszarach bardziej i mniej bezpiecznych, tak aby przełączanie się było odruchem, nawykiem.

Dodatkowo, skanując otoczenie analizujemy każdą informację, dotyczy to zachowań, to samo dotyczy także reakcji na niestandardowe okoliczności, osoby, lub obiekty.
Zwracać należy uwagę na różnego rodzaju skrytość, próby unikania kontaktu wzorkowego, zasłanianie się, ale także zerkanie i próby komunikowania się.
Niestandardowe zachowania, jak fotografowanie, dziwnie zaparkowane samochody, podążanie za tobą.
Zachowania skoordynowane z twoimi, (zasłanianie się gazetą lub odwracanie, kiedy jesteś na tyle blisko by zarejestrować twarz, odchodzenie, próby wykonania telefonu, samochód odjeżdżający akurat gdy odjeżdżasz ty.
Zasada zbieżności czasu i odległości – jeżeli widzisz coś w pobliżu siebie w swoim , jeśli to się powtórzy, zakładasz że jesteś pod obserwacją itp.

- techniki wykrywania – o tym dalej

Uwaga dodatkowa: mapowanie otoczenia

Po rozpoznaniu dróg, którymi porusza się figurant, ze szczególnym uwzględnieniem „wąskich gardeł”, czyli miejsc w którym musi się on pojawić, przystępuje się do wyznaczania punktów obserwacyjnych, (to miejsce z którego prowadzona jest obserwacja, może być punkt zakryty zlokalizowany wewnątrz budynków, pomieszczeń, lub odkryty, w dostępnej przestrzeni), często umiejscowiony jest powyżej, gdyż większość osób poruszając się nie patrzy w górę.

Po zebraniu danych o zachowaniu i wyglądzie autochtonów, sprawny obserwator dostosuje swoją garderobę i zachowanie aby wtopić się – stąd istotne jest rozpoznanie takich punktów i zarządzanie tą wiedzą, i ten proces nazywany jest mapowaniem.

Do poziomu konkretu:

1/ ocenić ryzyko – sam fakt zauważenia czegoś podejrzanego to dopiero początek, rezultat oceny sytuacji określa dalsze działania. Pułapki, na jakie możemy tu trafić to z jednej strony złudzenie normalności, które przekonuje nas, że wszystko ułoży się dobrze, że jest jak ma być, że to normalne, jego rozwinięciem może być wyparcie, kiedy kompletnie zaprzeczamy sytuacji, z drugiej zaś paraliżujący strach i zamarcie. Trzeba stanąć w prawdzie – przyjąć rzeczywistość taką jaką jest, nie oszukiwać się, nie szukać wymówek i nie tworzyć niepotrzebnych wyjaśnień, jest jak jest. Od tego jak zareagujesz waży się wiele – najważniejszy aspekt – nie pokazać po sobie świadomości bycia obserwowanym. Samokontrola, dopiero za nią jest określenie, czy podjęcie jakichkolwiek działań wpłynie na aktualne i potencjalnie doświadczane zagrożenie.

* Zagrożenie aktualne, to takie, które wystąpi natychmiast po reakcji – przykładowo, jeżeli figurant jest monitorowany celem określenia możliwości jego uprowadzenia, reaguje sygnalizując świadomość obserwacji, może zostać uprowadzony natychmiast.

Uwaga: każdy nie znajdujący racjonalnego wyjaśnienia ruch w twoim kierunku, jest potencjalnym atakiem, podobnie każda próba zablokowania cię lub zatrzymania – w wymagającym terenie reaguj natychmiast pełnoskalowo.

* Zagrożenie potencjalne, to takie jakie może nastąpić w przyszłości – np. skrócenie lub zintensyfikowanie działań, ale także zmiana obserwacji (którą mamy już rozpoznaną) na inny zespół, możliwe że nie będzie możliwości jego zidentyfikowania.

2/ zabezpieczyć środki ochrony – to będzie wyglądało różnie, dla osób lub obiektów fizycznych.

W przypadku osób, można zatrudnić dyskretną ochronę, uzbroić się, stopniowo zmienić nawyki, większą uwagę przyłożyć do żółtego stanu świadomości, przenalizować otoczenie przez które wypadają drogi, określić czy jest możliwe wyznaczenie bezpiecznych tras sprawdzeniowych, opracować inne techniki detekcji, opracować plany ucieczki, zadbać o miejsca bezpieczne.

W przypadku obiektów fizycznych, będzie to ochrona, nadzór telewizyjny, ale także takie rzeczy jak kierunek zakrzywienia drutu kolczastego na płocie, czy zamykanie bram itp. Wszystko, co może intruza zniechęcić, nad to działania prowadzące do ustalenia, czy chodzi o obiekt, czy o kogoś / coś przebywającego na jego terenie.

3/ nawyk obserwacji – znów truizm, ale nie jest możliwe zauważenie, zidentyfikowanie i reakcja na obserwację, jeżeli nie utrzymujemy świadomości sytuacyjnej. Jest to szczególnie istotne w sytuacjach w których pojawia się chaos, dużo się dzieje, zdarzenia na ulicy, sytuacje w których ruch jest niestandardowy, np. dużo ludzi ze wg na jakieś wydarzenia itp. Obserwacja otoczenia, osób, obiektów powinna być nawykiem – błędem jest odcinanie się od rzeczywistości poprzez słuchawki, smartfony, czy „autopilota” – fizjologiczne dążenie do przejścia w biały stan, doświadczył go każdy, kto pokonując jakiś odcinek „zamyślił się” i nie jest w stanie nawet zreferować jak tego dokonał.

4/ ucieczka
W warunkach idealnych ucieczka jest zaplanowana na długo przed jej przeprowadzeniem. W sytuacji zaskoczenia pozostaje wyłącznie improwizacja. Pilnować należy poniższych zasad:

Po pierwsze stały ruch, możliwie szybki, należy unikać zatrzymania, dopóki ty sam lub prowadzony pojazd jest w ruchu, jest w ruchu i kropka, należy to wykorzystać. Ucieczka w teren, którego nie znamy, po którym mamy trudności w poruszaniu się, zjechanie z trasy w teren, nie jest dobrą opcją. Albo się zagonisz w miejsce skąd nie ma jak uciec, albo wymęczysz, albo spowodujesz szkody w pojeździe. Dodatkowo w przypadku pojazdów, inny teren może zaskoczyć innym prowadzeniem się pojazdu, to wymaga praktyki. Jeśli jednak sytuacja wymusi podobne działanie, kluczowa zasada -  – kontynuuj ruch póki się da. Jeśli droga jest zablokowana, musisz założyć że się nie przebijesz, hamulec i nawrotka, dzida. Raz jeszcze, o ile to możliwe poruszaj się wyłącznie po terenie jaki znasz.

- bezpieczne lokalizacje

To wcześniej ustalone miejsca do których możesz uciec po stwierdzeniu nadzoru lub ataku. Zarówno te lokacje jak i najszybsze drogi do nich prowadzące powinny być powiązane z obszarami umożliwiającymi detekcję obserwacji (skanalizowane drogi, zatrzymania lub zakręty).

Najlepsze elizja to miejsca, gdzie ochrona jest obecna przez 24/7. To będą posterunki policji, szpitale, obszary przemysłowe – każda taka lokalizacja powinna być nie tylko jasno określona na twojej mapie mentalnej, ale także dobrze rozpoznana – twoją przewagą jest to, że ty wiesz gdzie podążasz a zespół obserwacyjny nie. Po dotarciu do lokalizacji, od razu, ignorując wszelkie zasady, udaj się tam gdzie jest ochrona, schroń się wewnątrz. Rzecz jasna dotyczy to krajów i terenów, dla których nie jesteś przeciwnikiem.

5. Przeciwdziałanie wrogiej obserwacji,

Nadzór fizyczny może być realizowany celem zwiększenia bezpieczeństwa własnego, oraz celem wyrządzenia szkód. Elementem tego drugiego wariantu jest wroga obserwacja. (Tytułem wyjaśnienia: Każda obserwacja nałożona na obiekt bez jego świadomej zgody jest wroga – w takim wypadku możemy więc mówić jedynie o obserwacji poprzedzającej wrogie działania. )

Jeżeli ochraniany figurant lub my sami potencjalnie możemy być jej celem, powinniśmy zachować świadomość, że przeciwnik może podejść od strony osób trzecich, znaczących, lub takich, z którymi utrzymujemy kontakty z innych powodów. Dzięki temu ogranicza on ryzyko kompromitacji, w kontakcie ze świadomym zagrożenia.

Systematyczny zestaw reguł i działań prowadzących do przeciwdziałania prowadzonemu nadzorowi, jest elementem zagadnienia kontrobserwacji.

Przeciwdziałanie prowadzonej obserwacji to proces wymagający uważności, spokoju i planowania. Najważniejszym celem podjętych działań przeciwdziałających obserwacji jest zebranie informacji o tych podmiotach, które nadzór realizują (będzie to czas, lokalizacje, wygląd, zachowanie i działania, powiązanie z potencjalnymi celami – chodzi o wyodrębnienie kto jest faktycznym celem)

Proces rozpoczyna rozpoznanie terenu działania, możliwie szczegółowa wiedza o miejscu i warunkach. Dlatego w momencie gdy figurant będzie działał w nieznanym mu miejscu, uprzednio powinien zapoznać się z tymi danymi, np. przeanalizować mapy, street view, strony internetowe podmiotów z tego terenu, (czy są jakieś zdjęcia?), godziny otwarcia obiektów itp. Ta sama zasada dotyczy też zespołu planującego obserwację – trzeba poznać teren.

Obserwacja może być realizowana pieszo i z wykorzystaniem pojazdu. Wykrycie obserwacji to tak naprawdę wykrycie błędów obserwacji.

Wskaźniki zwracające uwagę w przypadku obserwacji pieszej:

1/ wyposażenie

- obszerne, luźne ubrania
- odzież outdoorowa lub odzież marek taktycznych
- niedostosowanie odzieży to otoczenia i warunków
- sportowe zegarki lub smartwatche
- elektronika, której nie potrafisz zidentyfikować (np. operatory radia na pasku lub nadgarstku)
- słuchawki douszne, przewodowe lub bezprzewodowe, szczególnie monosłuchawki
- wygodne obuwie, nie tylko sportowe, to mogą być np. buty w typie ecco noszone do garnituru i bardziej casualowego anturażu
- printing – zaznaczone na odzieży kontury sprzętu noszonego pod ubraniem np. broń
- osłony twarzy – czapeczki, okulary, szale

2/ Wygląd obserwatorów

Obserwacja jest miejscem gdzie można w pełni wykorzystać potencjał osób niepozornych i przeciętnych fizycznie, takich, które na pierwszy rzut oka nie stwarzają zagrożenia, dodatkowym zagadnieniem jest analiza otoczenia – muszą pasować.

Cel, jaki stoi przed obserwatorem polega nie na tym aby ukryć swój wizerunek, ale na tym aby tak go zbudować aby jak najmniej danych można było o nim przekazać

Typy osobowe:

- kobiety (także te z wózkiem dziecięcym)
- pary
- ludzie ponadstandardowo zamożni
- ludzie ponadstandardowo ubodzy
- ludzie w uniformach
- osoby stare
- biegacze, rowerzyści

Zachowania:

- mówienie przez zestaw słuchawkowy
- wyróżniające się zachowanie lub postawa
- unikanie kontaktu z figurantem, szczególnie spojrzenia
- obserwowanie rogów ulic, oraz okien
- odzwierciedlanie zachowania
- zatrzymywanie się w niestandardowych miejscach
- powtarzalne gesty

Aby zilustrować zagadnienie, uprośćmy je do trzech kategorii, przez których pryzmat zwykle osoby trzecie patrzą na swoje otoczenie społeczne i obserwowane typy osobowe, będą to zatem:

* nietykalni - to osoby bezdomne, żyjące na ulicy, lub ubogie. To bardzo dobry kamuflaż, który ma jednak pewne ograniczenia, problemy z wejściem do budynków i instytucji, brak reprezentacji w niektórych rejonach, zainteresowanie służb.

* niewidzialni - to z kolei ludzie zajmujący się pracą, listonosze, kurierzy, pracownicy budowlani, często w strojach roboczych

* niepozorni - to trudna do wyjaśnienia kategoria, nie chodzi o kolory, chodzi o to że ludzie są wtopieni, nie wychodzą poza tło, niczym się nie wyróżniają, poruszają się poniżej świadomości ludzi z otoczenia, nie mają cech szczególnych, rzucających się w oczy

Oczywiście, nie jest to arbitralny podział - to taka mapa jaką sam się posługuję aby sobie pomóc, może być inna, nic sie nie stanie.

UWAGA: Identyfikacja osoby prowadzącej nadzór lub zespołu obserwacyjnego to wykrywanie błędów. Przeciwnik, który dokładnie zmapował teren uwzględnia profile osób przebywających na terenie, oznacza to, że obserwacja właśnie do nich będzie się „dostrajać”, im sprawniejszy przeciwnik (np. garderoba mobilna w dyspozycji), tym szybciej się „dostroi”.

6. Rozpracowywanie zespołu obserwacyjnego

W momencie nabrania podejrzenia o obserwacji rozpoczyna się proces rozpracowywania. Jeżeli figurant zachowa spokój, a jego codzienne aktywności realizować będzie w sposób nie budzący podejrzeń, może wypracować sobie szansę aby zebrać bardzo szczegółowe dane o obserwacji. Dojdzie do tego poprzez skompromitowanie kolejnych podmiotów przez spalonego, który nieświadomie wystawi pozostałych przez:

- bezpośrednią rozmowę
- spojrzenie w ich kierunku
- nadawanie sygnałów
- podobieństwo ubioru
- zmiany

Uwaga: W przypadku gdy konieczny jest kontakt ze współpracownikiem, źródłem lub kontaktem krytycznie ważne jest to, iż muszą oni utrzymywać ten sam poziom czujności i kontroli przeciwobserwacyjnej.

6a. Legendowanie działań własnych

Reakcja na rozpoznany atak powinna być naturalna i spokojna, jednak aby zareagować, trzeba przyjąć rzeczywistość taką jaką jest, nie zaprzeczać (co jest z jednej strony wynikiem wyparcia z drugiej złudzenia normalności).

Legenda ma różne poziomy, najogólniej:
- w wymiarze makro budujesz swój wizerunek, swoją twarz przedstawianą światu, historia musi być wiarygodna, musi być stała autentyczna, „prawdziwa”(żeby nikt nie złapał cię bez gaci), musi mieć łatwe (i trudne) do ustalenia fakty, które można potwierdzić (np. zdjęcia, wpisy na forach, przedmioty, umiejętności etc. – makrolegenda musi żyć z tobą tak długo, jak długo realizowane jest zadanie. Musi być spójna, nie tylko wewnętrznie, ale także z tobą jako osobą, ona nie kończy się. Jeżeli np. twoim przykryciem jest [kierowca ciężarówki], musisz umieć prowadzić zestaw, poznać słownictwo, nauczyć się tej roli, zebrać komplet swoich fotografii w ciężarówkach i na parkingach, dołączyć do for i być tam aktywnym. Musisz także skompletować odpowiedni sprzęt i zorganizować aktywności – to twoja praca i kropka, nikt nie będzie tego kwestionował.
Legenda nie musi zakrywać ani ciebie jako osoby, ani twojej tożsamości, obecnie, w dobie biometrii i internetu rzeczy, szanse sukcesu w tego typu operacji maleją dramatycznie. Zadaniem legendy jest zwodzenie i wprowadzenie zamętu, także zniekształcenie.

Na poziomie mikro legendujemy czynności, które tu i teraz są wykonane, tworzysz racjonalny i sensowny scenariusz/wyjaśnienie tego dlaczego robisz to, co robisz.

Próby zasłaniania twarzy i unikania ekspozycji też nie mają sensu – jeżeli jesteś obserwowany, obserwatorzy wiedzą jak wyglądasz – skup się na aktywności ochranianej, na tym czego nie chcesz im pokazać. Jednocześnie pamiętaj, każdy nieuzasadniony ruch w twoim kierunku jest atakiem, każdy obiekt blisko ciebie w wąskim gardle jest atakiem, każda próba zablokowania cię jest atakiem.

Jeżeli jednak zareagujesz tak, jakbyś to wiedział – będzie to znaczyło, że wiesz o obserwacji – stąd konieczne jest podjęcie gry, przypominającej szachy. Twoje ruchy muszą uniemożliwiać przeciwnikowi kontrolę, ale jednocześnie nie mogą dostarczyć mu podstaw by przyjął że wiesz o obserwacji, musisz obudować się legendą.

Zasadniczym problem do przepracowania jest rodzaj sytuacji:

a/ figurant/obiekt nie jest świadomy objęcia nadzorem,
b/ figurant/obiekt jest świadomy objęcia nadzorem

Zmiana zachowania po wykryciu obserwacji zostanie zupełnie inaczej odebrana przez zespół obserwacyjny w obu tych wypadkach. Legendowanie wprowadza wątpliwości, bo uniemożliwia całkowicie pewne założenie, że figurant robi to co robi, bo wie że jest pod obserwacją.

Zmiana zewnętrznej warstwy zachowania po wykryciu obserwacji to błąd – głównym celem kontrobserwacji jest upewnienie się o byciu obserwowanym, zebranie danych o obserwacji, określenie celu obserwacji, kontrola, nie zaś jej zgubienie. Zgubienie obserwacji to cel niższy w hierarchii, realizowany w konkretnych okolicznościach – np. kiedy dana aktywność musi być zrealizowana w konkretnym terminie a szansa na jej ukrycie pod obserwacją jest niska.

Najprościej, po wykryciu nadzoru figurant ma następujące możliwości:

- kompletna zmiana planu – jest to opcja bezpieczna, o ile będzie miała legendę (uzasadnienie czytelne dla obserwacji, ale nie budzące podejrzeń np. ze wg na prawdopodobieństwo wystąpienia). Figurant realizuje działania, które nie będą budzić alarmu obserwacji, nie będą narażać go na podjęcie aktywności chronionej (tej, która ma być tajna), daje czas na przeplanowanie i chroni źródło (jeżeli miał być jakiś kontakt)

- kontrola obserwacji - sytuacja, kiedy figurant nie chce lub nie ma możliwości zaniechania aktywności chronionej i musi wypracować sytuację umożliwiającą bezpieczne wykonanie aktywności chronionej.

- zgubienie nadzoru w sposób skryty – to jest ta sytuacja, kiedy figurant nie chce lub nie ma możliwości zaniechania aktywności chronionej i musi wypracować bezpieczną sytuację. Jednym z narzędzi służących zgubieniu obserwacji jest trasa sprawdzeniowa i planowane drogi odejścia. Odejście skryte musi wyglądać jak przypadek, błąd operacyjny zespołu nadzorującego, kiedy tracą figuranta, w sposób możliwie naturalny i uzasadniony, nie pozawala odpowiedzieć na pytanie czy figurant był świadomy obserwacji

- zgubienie nadzoru w sposób odkryty – jest to najbardziej ryzykowana taktyka, nie powinna być realizowana o ile nie ma całkowitej pewności że sytuacja jest krytyczna. Krytyczna jest wtedy, kiedy bez podjęcia natychmiastowej aktywności obserwowany figurant zostanie zabity, uprowadzony, aresztowany, lub ochraniana aktywność zostanie zdekonspirowana.
Jawna aktywność prowadząca do zgubienia obserwacji jest jednoznacznym dowodem, że figurant jest świadomy obserwacji, że w tym konkretnym momencie wykonuje aktywność chronioną lub ma przy sobie kompromaty. Przy próbie ucieczki spontanicznej i otwartej istnieje jednocześnie istnieje najwyższe ryzyko pochwycenia, gdyż uciekinier nie wie ilu ma obserwatorów i gdzie są oni rozlokowani.

6b. Omówienie podstawowych taktyk wykrywania obserwacji

Przeciwobserwacja pozornie jest prostym zagadnieniem: najzwyczajniej trzeba zapamiętać osoby i samochody, które w różnych momentach możesz wokół siebie zauważyć. Kiedy to zrobisz, musisz zadać sobie pytanie: dlaczego widzę tę osobę, ten samochód, tutaj, skoro widziałem go wcześniej w zupełnie innych okolicznościach? Jeżeli nie ma szybkiej i logicznej odpowiedzi na tak postawione pytanie – istnieje poważne ryzyko obserwacji. Aby sobie ułatwić, można odwołać się do określonych, powtarzalnych taktyk:

Identyfikacja czujki

Czujka to przechodnia rola w zespole obserwacyjnym piastowana przez osobę, która raportuje do reszty zespołu wszelkie zmiany w aktywności figuranta, ze wg na relatywną bliskość oraz konieczność sygnalizowania jest to osoba, która najbardziej narażona jest na kompromitację. Nie należy łączyć tej roli z kontrolą, która utrzymuje figuranta w kontakcie wzrokowym.
Czujka to rola w zespole nadzorującym, której zadaniem jest informowanie pozostałych członków zespołu (rozmieszczonych na punktach koperty) o aktywnościach figuranta, szczególnie zmianach kierunku. Czujka po zajęciu pozycji statycznej (jak w przykładzie wyżej), nie podejmie ruchu przy ponownym nawiązaniu kontaktu wzrokowego z figurantem, gdyż to ściągnęłoby uwagę.

Dotyczy to zarówno sytuacji obserwacji w drodze, jak i obserwowania miejsca przebywania figuranta. Jeżeli lokalizacja zawiera więcej dróg wyjścia, więcej osób z zespołu nadzorującego zostanie rozprowadzona jako czujki. Po wejściu do danej lokalizacji należy przemyśleć, jakie są w pobliżu miejsca, gdzie obserwator nie budziłby podejrzeń, te miejsca poddaj kontroli jako pierwsze opuszczając lokalizację.

Identyfikacja kontrolera

Kontroler to rola w zespole obserwacyjnym, której zadaniem jest utrzymanie figuranta w kontakcie wzrokowym. Zgodnie z regułą martwego pola, (to obszar w którym figurant nie powinien zauważyć obserwatorów, gdyż ich tam nie powinno być, najprościej, jeżeli godzina 12 jest na wprost, martwe pole zawiera się między 10 a 2). Z tej reguły wynika ważna rola wszelkich powierzchni odbijających, (np. ciemnych lakierów samochodowych, szyb, luster, witryn itp.), oraz legendowania zwrotów kontrola stara się unikać przebywania w obszarze zasięgu wzroku figuranta, to może powodować rozprężenie i narazić na kompromitację w sytuacji gdy figurant skrycie będzie podejmował obserwację terenu za nim, gdzie znajduje się kontrola.

- wykorzystanie szyb luster i powierzchni odbijających
- przytrzymywanie drzwi, przepuszczanie osób w drzwiach, co daje szansę na nagły uzasadniony zwrot i omiatanie terenu
- przechodzenie przejść dla pieszych i obserwacja kto idzie z tobą i za tobą
- czytanie rozkładu jazdy na przystanku, używanie komunikacji miejskiej, zakupy

* Reguła trzech kontaktów – jeżeli figurant trzykrotnie, podejmie kontakt z daną osobą lub pojazdem (rejestracja), powinien zacząć działać tak jakby był pod obserwacją Wypracowanie reguły trzech kontaktów – to sytuacja, która pozwala sprawdzić, czy instynkt, lub trzykrotne wykrycie śledzącego w jakimś ograniczonym obszarze nie jest przypadkiem – w tym celu figurant wyznacza uzasadnioną trasę, która będzie obejmować przynajmniej trzykrotną zmianę kierunku realizowaną po kwadracie

* Koperta - to technika obserwacyjna polegająca na obstawieniu dróg odejścia na trasie którą porusza się figurant. Zasady realizacji tej techniki mogą być jednak wykorzystane do zebrania danych o obserwacji, lub w krytycznej sytuacji podjęcia próby wyrwania się spod obserwacji. Umiejętne zastosowanie ograniczeń tej techniki zwiększa ryzyko błędów jakie obserwacja może popełnić. Razem z martwym polem, daje rozeznanie gdzie należy patrzeć aby wykryć obserwatorów, także tych rozstawionych przed nim – zostaje myśleć i patrzeć.

Wymuszenie wyminięcia

Figurant może doprowadzić do sytuacji, w której jego kontrola będzie zmuszona go wyminąć, lub zachować się w sposób niestandardowy narażając się na kompromitację. Punkty w których można stosunkowo łatwo doprowadzić do wyminięcia to:
- przystanki autobusowe (które można obejść)
- - przejście dla pieszych (po przejściu którego decydujesz o kierunku, lub z którego możesz się wycofać przed przejściem, np. udając zaczytanie w telefonie, lub podczas przejścia)
- ruchome schody (gdzie zmienisz tempo poruszania się)
- winda (którą figurant jedzie do momentu gdy zostanie sam, po czym wychodzi i zjeżdża w dół, lub przemieszcza się do innej windy lub klatki schodowej)
- szybkie wejście do sklepu lub punktu usługowego bezpośrednio po wejściu za róg
- wejście za róg, przyklejenie się do ściany i oczekiwanie
- przejście przez podmioty – np. wchodzimy do sklepu jednym wejściem, wychodzimy drugim
- po zerwaniu koniecznie zmień ubranie – dobrze mieć worek i farbkę, by prysnąć buty

Przykład:

Figurant (czerwony, A), porusza się wzdłuż głównej ulicy obszaru., jest objęty obserwacją realizowaną przez Czujkę (niebieski, B), oraz kontrolę (jasnoniebieski, C). Figurant wchodzi do Banku (dwa piętra, możliwość kontroli z portalu poprzez szklane drzwi, oraz z półpięter pasażu schodowego), zajmuje pozycję umożliwiającą obserwację, legenduje się pobierając ulotkę (umożliwia mu to spokojne wyczekanie w dobranym miejscu – czyta, oraz potwierdza przyczynę – wychodząc ma ulotkę), w tym samym czasie czujka B wychodzi z roli, mija Bank, po czym kieruje się do kawiarni (w przypadku braku zabezpieczenia, powinien kierować się na pozycję zajętą przez operatora zabezpieczenia (E), jego zadaniem jest zabezpieczenie ulicy. Kontrola C, zajmuje pozycję przy galerii – kiosk, miejsce umożliwiające palenie, drzewa i krzaki, ławeczki, zmienia rolę na czujkę. Kontrola -> czujka jest zarazem operatorem najbardziej podatnym na wykrycie, gdyż musi on objąć obserwacją wejście do banku.
Zaznaczony na żółto okrąg to miejsce szczególnie wrażliwe, bardzo często czy to ze względu na stres, czy brak wyszkolenia, osoba mijająca portal narażona będzie na spojrzenie w tę stronę. Ten moment A powinien wyczekać, bo ma szansę zarejestrować nie tylko sylwetkę, ubranie, ale także twarz i sposób poruszania się.
Zaznaczony na zielono kąt, pokazuje obszar obejmowany wzrokiem przez osoby wychodzące z Banku.
W momencie gdy figurant opuści bank i zacznie zmierzać na południe, Kontrola-> Czujka, przejmuje na stałe rolę Czujki, Czujka przyjmuje rolę kontroli i zajmuje pozycję. Jeżeli Figurant kieruje się na północ, operatorzy wracają do swoich pierwotnie nadanych ról.
Zabezpieczenie podano hipotetycznie, gdyby były dostępne te zasoby ułatwia to zadanie, a w przypadku ryzyka „spalenia” któregoś z operatorów, może on zostać wycofany i zastąpiony.

- kontrola kanału komunikacji – jest to poruszanie się po drodze, która nie ma alternatywnych kierunków odejścia, np. mosty, pasaże, przejścia podziemne, wymuszające odkrycie osób podążających za tobą, jeżeli kanał jest wystarczająco długi, zespół obserwacyjny poleci jak kolejeczka po świeżonkę.

- nawracanie- jest to nagły zwrot kierunku ruchu o 180’ agresywna metoda wymuszająca konfrontację i/lub ujawnienie – uwaga zawsze należy zadbać o legendowanie, zwrot musi mieć racjonalny sens (np. przechodząc mimo sklepu, spoglądasz na witrynę, idziesz dalej, wchodzisz do innego sklepu tej samej kategorii, po czym wracasz do tego pierwszego, albo w pojeździe: dojeżdżasz do miejsca gdzie można dokonać nawrotu, wykonujesz manewr i wracasz do stacji benzynowej po przeciwnej do pierwotnego kierunku stronie, tam tankujesz, po czym włączasz się do ruchu tak by kontynuować obrany wcześniej kierunek – jeżeli to konieczne ze wg na przepisy zwrot robisz na najbliższym skrzyżowaniu. Takie działanie wymusi na obserwacji odzwierciedlenie twoich zachowań.

Uwaga: Zapamiętując tablice rejestracyjne, wystarczy skupić się na pierwszych i ostatnich znakach – w kombinacji z kolorem i /lub marką wozu jest to całkowicie wystarczające
7. Omówienie podstawowych taktyk gubienia obserwacji

Przypomnijmy, nadzór możemy zgubić w sposób skryty, wypracowując błąd obserwacji, lub otwarty, wykorzystując przewagę zaskoczenia i planu. Ucieczka aby była skuteczna musi być racjonalna, a najlepiej przygotowana na długo przed jej podjęciem i kilkukrotnie przepraktykowana.
Tak naprawdę dobór technik sprowadza się do wykorzystania informacji podanych wyżej, w kontekście możliwości jakie daje otoczenie, oraz ograniczeń, jakie dostarczyła sytuacja. Nie ma tu nic magicznego, nie ma żadnych taktycznych mega patentów.

Zaniechanie ucieczki

To sytuacja kiedy figurant zaniecha aktywnej ucieczki, na rzecz ukrycia się i przeczekania, lub wtopienia się w otoczenie. To ryzykowna decyzja, ma szereg ograniczeń, wynikających z tego, że uciekinier nie kontroluje ani otoczenia, ani pościgu – istnieje ryzyko, że zostanie odpowiednio: odnaleziony lub pochwycony. Przesłanki do wyboru takiego rozwiązania to brak możliwości efektywnej ucieczki, skutkujące tym, że prawdopodobieństwo przejęcia podczas kontynuowania ucieczki jest wyższe.
Jej efektywność rośnie wraz z ograniczeniem widoczności.
Pozostaje kwestia, kiedy się ruszyć – znów nie ma złotego środka, w mojej ocenie są dwa momenty: a/ natychmiast po oddaleniu się obserwacji, b/ kilkanaście godzin później.

Wyłamanie się spod obserwacji

Figurant może być obstawiony, jak już mówiliśmy „kopertą”, może być też otoczony na kształt bańki lub kręgu, to rozstawienie przemieszcza się wraz z nim. Aby wyrwać się z niego można odwołać się do bardzo agresywnej techniki: podjąć zdecydowany ruch w danym kierunku, po czym równie zdecydowanie ruszyć pod kątem 90’, by dalej znów zmienić kierunek. Każdy tak wykonany zwrot wymusi na zespole obserwacyjnym dostosowanie się po czym ponowne rozstawienie. Po powrocie na kierunek pierwotny należy się zatrzymać w jakimś zalegendowanym miejscu, po to by dać sobie czas i szansę na obserwację.

Zgubienie obserwacji

W tym celu należy wejść do budynku, który ma więcej niż jedno wyjście, może to być to dowolna instytucja lub centrum handlowe. Obserwacja będzie zmuszona wejść tam za tobą, gdyż nie ma wiedzy o tym, które wyjście wykorzystasz. Korzystając z miejsc umożliwiających zatrzymanie, nawrotów, poruszania się windami lub schodami należy określić zespół obserwacyjny. Później można podjąć próbę zgubienia obserwacji np. poprzez przebranie się i opuszczenie obiektu innym wyjściem. W przypadku wjechania pojazdem, powinien być on porzucony na parkingu, ze wg na to, że najpewniej zostanie objęty obserwacją.
Zerwanie kontaktu poprzez zmianę sposobu przemieszczania się
Ogólnie, każdy moment przejścia z poruszania się pieszo do poruszania pojazdem i odwrotnie, stanowi dla ekipy obserwacyjnej wyzwanie. Jeżeli nie ma zagrożenia, a figurant chce sprawdzić zespół obserwacyjny, może wykorzystać do tego środki komunikacji publicznej.

Autobus / tramwaj

Szczególnie przydatne mogą okazać się tutaj autobusy i tramwaje. Te pierwsze, z racji powolnego ruchu, ciężko kontrolować z samochodu, te drugie mają z kolei potencjał umożliwiający szybsze pokonanie korków.
Aby sprawnie to zrealizować warto mieć przy sobie bilety, aplikację elektroniczną, drobne monety i drobne banknoty.
Po wejściu do pojazdu, figurant zajmuje miejsce z tyłu, co umożliwia mu obserwację przez tylną szybę, oraz pozwala na kontrolę wszystkich wejść do pojazdu. Dodatkowo jeśli miejsce siedzące stanowi obligo, zająć należy pozycję po prawej stronie – co pozwala kontrolować pojazdy, które mogłyby zajechać autobus wyjeżdżając z martwego pola.
Jednym ze sposobów sprawdzenia się jest podejście do drzwi przy przystanku, wyjście, aby przepuścić wszystkich pasażerów po czym ponowne wejście. Słabo przygotowany zespół opuści pojazd bezpośrednio po figurancie, dobrze przygotowany zespół będzie wyczekiwał w gotowości do ostatniego momentu przed odjazdem. Inny sposób polega na przesiadce z autobusów.

Taksówka

Zaletą jest szybka dostępność, możliwość prowadzenia obserwacji podczas poruszania się, możliwość poruszania się pasami preferencyjnymi, po których nie mogą się przemieszczać standardowe pojazdy. Pewną zaletą, ale niekontrolowalną, jest unikalna wiedza szofera, dotycząca tak trasy, jak i samego miasta.

Pociąg / SKM lub Metro

Główna zaleta tego środka transportu to trudności w śledzeniu – nawet jeśli pociąg będzie poruszał się wolno, będzie miał po drodze przystanki, które będą wymagały aktywności od zespołu nadzorującego, to daje szansę na zebranie informacji o zespole. Dodatkowa trudność wystąpi w sytuacji gdy pociąg będzie poruszał się szybko, obserwacja może za nim nie nadążyć.

Zajmując miejsce w pociągu figurant powinien zadbać by trzymać się z tyłu i wejść ostatni. Zanim pojazd wjedzie na peron figurant powinien zająć miejsce przy końcu platformy, najbliżej spodziewanego zatrzymania lokomotywy, dzięki temu będzie kontrolował wszystkich wchodzących, ostatecznie to od niego zależy decyzja o tym czy wejdzie. Kupując bilet z określonym miejscem przeznaczenia, należy wysiąść przed dotarciem do stacji przeznaczenia.

Niestety w Bydgoszczy żaden numer z metrem się nie udaje...
8. Trasa sprawdzeniowa - budowa i uwagi

- to już wkrótce, napisałem, ale chciałbym jeszcze jakieś zdjęcia zrobić...

No ale, jesli ktoś doczytał dotąd i bardzo mu zależy, niech da znać - wrzucę linka cichaczem ;)
8. Trasa sprawdzeniowa – zagadnienia szczegółowe

Prawidłowo wykonana trasa sprawdzeniowa doprowadzi figuranta o czasie do celu, dając mu możliwość sprawdzenia się na okoliczność bycia śledzonym. Pracując w danym terenie należy wyznaczyć sobie kilka tras sprawdzeniowych i używać ich zamiennie, tak by w razie potrzeby dobrze je znać, pewnie się po nich poruszać i móc dopasować najlepszą dla danej sytuacji.

Na etapie planowania trasy dobrze jest wyznaczyć ją w miarę możliwości na obszarze obejmującym tereny różnego typu:

- mieszkalne
- komercyjne
- edukacyjne
- przemysłowe

Prawdopodobieństwo że standardowa osoba będzie miała wyznaczoną swoją trasę, codzienne aktywności, przebiegającą przez tak różne obszary jest nikłe.

Klasyczne działania podczas trasy obejmują:

- ruch równoległy – planując trasę wyznaczamy równoległy najbardziej logiczny, kierunek od miejsca w którym jesteś do celu. W trakcie realizacji ruch planujesz tak aby tę drogę przekraczać prostopadle lub pod kątem, poruszać się równolegle znów przekroczyć etc.
- zwroty – dają nie tylko możliwość skontrolowania się np. poprzez obrócenie, ale zmuszają obserwację do reakcji, każdy zwrot, lub zatrzymanie muszą mieć logiczne uzasadnienie

- wykorzystanie schodów – poruszanie się w górę w dół, jest jednak agresywną techniką, zawsze musi mieć czytelną dla obserwacji legendę, odegraną niezależnie od tego czy nastąpiło rozpoznanie czy nie

- zatrzymania, wymuszające odzwierciedlenie w zespole obserwacyjnym, dające czas na przeplanowanie, obserwację, lub sygnał pracując w zespole (przy czym sygnały powinny być zaplanowane wcześniej i skryte – np. poprawienie paska, zapalenie papierosa i kierunek pierwszego dymka, poprawienie sznurowadła, prawe czy lewe itp.)

- podrzutka – kiedy poruszając się pozostawiasz jakiś błahy przedmiot, po czym sprawdzasz, kto go podniesie i jak się zachowa, jest to technika agresywna, wymaga takiego zaplanowania trasy, aby możliwa była albo skryta obserwacja, np. poprzez „zniknięcie” albo taka która pozwoli na ponowne najście w obszar.

- ograniczanie ruchu/ kanalizowanie – chodzi o sytuację w której obserwacja jest zmuszona poruszać się za tobą w zamkniętej przestrzeni, w wariancie ekstremalnym cały zespół obserwacyjny zmuszony jest podążać za figurantem – to mosty, długie tunele itp.

- nawracanie – sytuacja w której poruszasz się po trasie U kształtnej, pozwala to na wyminięcie części zasobów obserwacji, później można powrócić na kurs - znów to bardzo wyraźna technika musi mieć sensowne uzasadnienie. Zmusza ona obserwację albo do zastąpienie zasobów, albo, odzwierciedlenia twojego ruchu

- zrzucenie – technika polegająca na wejściu do lokalizacji złożonej, która ma różne drogi odejścia. Wewnątrz wykorzystując infrastrukturę tworzysz kombinację zwrotów, ruchu równoległego, nawracania, ruchu ograniczonego, wykorzystujesz schody windy, etc. Celem jest określenie zasobów przeciwnika, po czym opuszczenie lokalizacji po ich zgubieniu, dowolnym wyjściem. Oczywiście technika nie zadziała w sytuacji wykorzystania pojazdu i powrotu do niego, gdyż obserwacja na pewno obejmie go nadzorem.

- wyłamanie – jest to technika bardzo agresywna, dająca jednak dość pewne rozpoznanie. Poruszasz się dość szybko i pewnie w kierunku prostopadłym do drogi prowadzącej do celu, mijasz kilka przecznic lub przejść, po czym wykonujesz gwałtowny zwrot i znów kierujesz się równolegle, do drogi prowadzącej do celu – to powoduje wyłamanie się poza kopertę i wymusza relokację obserwatorów – po wykonaniu zwrotu i przebyciu pewnej odległości, należy zalegendować zatrzymanie.

xxx
Przykład: Trasa z punktu A do B i trasa sprawdzeniowa z punktu A do B.
xxx zrobić mapę, timeline i zdjęcia – dodać komentarz
dodać uwagi o komunikacji, sygnałach i treści xxx

Podczas realizacji trasy sprawdzeniowej zaplanowane są tutaj 3 punkty postoju, umożliwiają one zmianę tempa poruszania się, stwarzają też możliwość wykrycia czujki na wyminięciu lub kontroli na zajętej pozycji.

Uwaga: Trasa sprawdzeniowa to tylko narzedzie, a nie magiczny ryt - czasem może być więc tak, że trzeba będze wykonać kilka tras sprawdzeniowych, włócząc się po okolicy, aby być pewnym, że będzie dobrze.

Technika pozwala na określenie stanu oraz zidentyfikowanie osób wchodzących w skład zespołu nadzorującego. Zmiana tempa i kierunku tworzy presję na obserwacji i komplikuje ich działanie, zmuszając do skracania dystansu. Trasę można zrealizować w pojedynkę lub zespołowo.

Jeżeli figurant ma ochronę / wsparcie, są to także dobre pozycje do działań kontrobserwacyjnych realizowanych zespołowo.

Podstawowa konstrukcja trasy zbudowana jest na kwadracie, którego ścianę, po której figurant się nie będzie poruszał zamyka najkrótszą drogę od punktu A do B. Na etapie planowania należy określić odległości i czas potrzebny na ich pokonanie, przed realizacja sprawdzić kilkakrotnie w różnych warunkach (pora, pogoda), sprawdzić widoczność.

Uwaga: takie „oblatywanie trasy” powinno być elementem codziennych ćwiczeń osób dbających o swoje bezpieczeństwo fizyczne – aby wyostrzyć zmysł, zebrać dane kontekstowe, nie musimy przecież realizować kilkugodzinnych kombinacji tras sprawdzeniowych – zachowajmy je na specjalne okazje – wykrycie nadzoru i/lub realizację zadań i aktywności chronionych.

Planowana trasa powinna mieć logiczne, racjonalne i prawdopodobne uzasadnienie (legendę):

a/ tłumaczącą jej przebieg i odległość
b/ uzasadniającą miejsca postojowe i aktywności realizowane w tych miejscach

*** opracowując legendę uwzględnić należy:

- powody które będą logiczne, racjonalne i prawdopodobne, tak aby nie zaalarmowały zespołu obserwacyjnego że figurant jest świadomy obserwacji, lub zabezpiecza się przed obserwacją
- powód powinien prowokować obserwatora do podążania za figurantem, w tym celu można wykorzystać nieistotne spotkanie, lub przekazanie

*** wybrane pozycje powinny spełniać warunki:

- powinny umożliwiać obserwację tego co dzieje się na zewnątrz lub w otoczeniu
- powinny umożliwiać obserwacje dróg dojścia i odejścia
- powinny znajdować się poza polem widzenia obserwujących, którzy w tym momencie stają się celem obserwacji prowadzonej przez figuranta
- powinny umożliwiać szybką realizację nowych działań – rozumieć to należy jako opłacone rachunki, nie spożywanie posiłków na które trzeba czekać (co da czas obserwacji), w krytycznych sytuacjach można nawet pozostawić po sobie swoje elementy garderoby, np. marynarkę i udać się do toalety by się zerwać.
- trasa sprawdzeniowa realizowana pod kontakt lub przekazanie, powinna zakończyć się gdzieś poza punktem docelowym, co pozwoli na „odsapkę”, ponowne zebranie myśli, napicie się herbaty i zrelaksowanie, wreszcie ostateczne upewnienie się o braku obserwacji.

*** Jest to też moment by wsłuchać się w swoje wewnętrzne przeświadczenie – jeśli jest jakakolwiek wątpliwość nie realizujesz zadania.

9. Zamiast zakończenia

I przynajmniej póki co, kończąc ten wpis --- to są rzeczy, które mogą wydawać się oczywiste, być może dla zawodowców banalne, ale tak naprawdę jest to zagadnienie, które można opanować jedynie w praktyce, wypracowując własne patenty, dostosowane do własnych możliwości. Czy warto?

Tak, bo tego typu umiejętność przyda się i na bazarze w Istambule i na przystanku w Alejach Jerozlimskich, w poznańskich Smochowicach i na Rubinkowie w Toruniu – warto wiedzieć co dzieje się wokół nas, no chyba że nie?
pozdrawiam,
szary
 
Wróć do spisu treści | Wróć do menu głównego